Cwestiwn Mawr

Sut mae llywodraethau cenedlaethol yn rheoli’r broses o chwilio am olew a nwy a'u cynhyrchu?

• Adnodd A

  
  

  Mae’r map yn dangos yr ardaloedd ‘bloc trwyddedig’ yng Nghymru lle mae’r Adran Ynni a Newid Hinsawdd wedi rhoi trwyddedau ar gyfer archwilio ac echdynnu olew a nwy ar y tir (a elwir yn Drwyddedau Archwilio a Datblygu Petrolewm).

  
  
  

  

  
  
  

  Ffynhonnell: https://seneddymchwil.blog/2016/01/08/trwyddedau-olew-a-nwy-yng-nghymru-map-newydd/

• Adnodd B

  
  

  Gwybodaeth am reoleiddio echdynnu olew a nwy ar y lan a gafodd ei gyhoeddi gan Gyfoeth Naturiol Cymru (2018).

  
  
  
  
  

  Ffynhonnell: https://naturalresources.wales/guidance-and-advice/environmental-topics/energy/onshore-oil-and-gas/extracting-onshore-oil-and-gas/?lang=cy

  
  
  

  Cyfnodau datblygu olew a nwy - Fel arfer, mae yna bedwar cyfnod i chwilio am olew a nwy. Amlinellir y pedwar cyfnod isod.

  
  

  • • Chwilio - sy’n debyg o olygu drilio twll i asesu ffurfiant y creigiau ac i gael syniad o faint o adnoddau a allai fod ar gael ar safle penodol
  • • Asesu - sy’n debyg o olygu drilio rhagor o dyllau ac echdynnu ychydig o olew neu nwy er mwyn asesu dichonoldeb technegol a chostau echdynnu olew neu nwy ar safle penodol
  • • Cynhyrchu – sef echdynnu ar raddfa fasnachol, fawr. Mae hyn yn debyg o olygu drilio rhagor o dyllau a hefyd waith ar yr wyneb (er enghraifft, i gadw nwy ac adnoddau prosesu)
  • • Adfer safle a’i gadael - sef cael gwared ar y ffynhonnau a'r seilwaith yn barhaol

  
  
  

  
  
  Caniatadau a thrwyddedau

  
  

  Bydd yn rhaid i'r datblygwr gael caniatâd cynllunio, trwyddedau amgylcheddol a thrwyddedau eraill yn unigol ar gyfer pob un o'r tri cyfnod cyntaf (chwilio asesu a chynhyrchu). Bydd y broses o symud o chwilio i gynhyrchu’n debyg o gymryd nifer o flynyddoedd. Efallai y bydd yn rhaid cael caniatâd ychwanegol hefyd os bydd datblygwr yn dymuno newid y gwaith yn arwyddocaol e.e. drilio’n ddyfnach nag a ganiatawyd yn wreiddiol.

• Adnodd C

  
  

  Erthygl ar wefan BBC (Hydref 2018) ‘What is fracking and why is it so controversial?

  
  
  
  

  https://www.bbc.co.uk/news/uk-14432401

• Adnodd Ch

  
  

  Gwybodaeth gefndirol am y broses o ffracio o wefan Cyfoeth Naturiol Cymru (2018)

  
  
  
  
  

  Ffynhonnell: https://naturalresources.wales/guidance-and-advice/environmental-topics/energy/onshore-oil-and-gas/extracting-onshore-oil-and-gas/?lang=cy

  
  
  

  Nwy Siâl - Ystyr nwy siâl yw nwy sydd i'w gael mewn holltau a mannau gwag neu nwy sydd mewn deunydd organig (gweddillion organebau megis planhigion ac anifeiliaid) mewn creigiau siâl. Mae’n cael ei echdynnu drwy hollti’r creigiau gyda thechnegau ffracio hydrolig.

  
  

  Techneg yw ffracio hydrolig sy'n golygu pwmpio hylif, dŵr fel arfer, ar bwysedd mawr i graig i greu holltau cul sy'n ffurfio llwybrau i'r nwy lifo i ffynnon gynhyrchu ac yna i'r wyneb. Unwaith y bydd yr holltau wedi'u ffurfio, bydd gronynnau bychan, tywod fel arfer, yn cael eu pwmpio iddyn nhw i'w cadw ar agor. Fel arfer, bydd y dŵr a ddefnyddir i ffracio’n cynnwys ychydig iawn o sylweddau amheryglus i wella effeithiolrwydd y broses, er enghraifft, defnyddir lleihawyr ffrithiant i leihau’r ffrithiant ar offer y gwaith. Mae’n rhaid i Gyfoeth Naturiol Cymru gymeradwyo’r holl sylweddau hyn.