Achles

Manure

Geiriau arall – Tail / dom

Achos astudiaeth

Case study

Aeddfedrwydd

Maturity

Allbwn

Output

Allforion

Exports

Anianawd

Temperament

Anifail Stôr

Store animal

Anifail ifanc nad sy’n ddigon tew i’w ladd

Ansawdd

Quality

Archfarchnad

Supermarket

Arddwys

Extensive

Arlwyaeth

Catering

Arwynebedd cyhyr llygad (cm²)

Eye muscle area (cm²)

Mesur uwchsain o gyhyrau

Asen

Rib

Asgwrn pin

Pin bone

Atchwanegion

Supplements

Dwysfwydydd a gynigir gyda porfa neu silwair

Barlys / Haidd

Barley

Betys porthiant

Fodder beet

Bioddiogelwch

Biosecurity

Blawd ffa soia

Soya bean meal

Blawd had rêp

Rapeseed meal

Blendiau bisgedi

Biscuit blends

Bôn y gynffon

Tail head

Braster

Fat

Bydd braster yn cael ei fesur ar y raddfa 1, 2, 3, 4L, 4H, 5L, 5H gyda 1 y mwyaf tenau a 5H y mwyaf tew

Brid Cyfandirol

Continental breed

Brid yn hanu o Gyfandir Ewrop e.e. Charolais, Limousin, Belgian Blue ayyb

Brid Prydeinig

British breed

Brid yn hanu o Brydain e.e. Y Gwartheg Duon, Henfford, Aberdeen Angus ayyb

Brid Trofannol

Tropical breed

Bridio’n bur

Pure breeding

Buches eidion

Beef herd

Buches gaeedig

Closed herd

Buches sy’n cynhyrchu pob anifail amnewid (benywaidd)

Buches odro

Dairy herd

Buches sugno

Suckler herd

Bustach

Steer

Buwch a llo

Cow and calf

Buwch gyflo

In calf cow

Buwch sugno

Suckler or Beef cow

Bwrw llo

Calving

Bwydlen gyfansawdd

Total mixed ration (TMR)

Cambylau traws

Transverse processes

Cawell asennau

Rib cage

Cig gwerthadwy

Saleable meat

Cigydd

Butcher

Cilgnowr

Ruminant

Clefyd heintus

Infectious disease

Cofnodi pwysau

Weight recording

Costau newidiol

Variable costs

Costau sy’n newid i adlewyrchu maint menter e.e. dwysfwyd, porthiant, gwellt, milfeddygol, marchnata, eraill        

Costau porfeydd

Forage costs

Costau porthiant

Feed costs

Cost porthiant

• fesul kg neu dunnell
• fesul MJ o ynni

Costau sefydlog

Fixed costs

Costau sy’n anodd eu clustnodi i fenter benodol neu costau sydd ddim yn newid yn ôl maint menter y costau sefydlog. Y prif gostau sefydlog yw adeiladau, peiriannau, llafur, pŵer (olew a thrydan), cynnal a chadw, llogau ar fenthyciadau, llog gorddrafft, yswiriant, dŵr, teleffon a rhenti

Croesfridio

Cross breeding

Cydffurfiad

Conformation

Bydd siâp neu cydffurfiad y creadur yn cael ei fesur ar raddfa E, U+, -U, R, O+, -O, P+, -P gyda E y mwyaf siapus ac yn cario’r pwysau mwyaf o gig a –P y mwyaf onglog a phwysau is o gig

Cyfanswm costau porthiant

Total feed costs

Cyfanrwydd corfforol

Structural soundness

Corff iach yn deillio o gydffurfiad y traed a’r coesau

Cyflwr corfforol

Body condition

Cyfnod cyfebru (diwrnodau)

Gestation length (days)

Mae cyfnod cyfrebu byr yn golygu lloia haws gan fod pwysau geni’n ysgafnach

Cyfradd hesb

Barren rate

Cyhyrau

Muscling

Cylchred

Cycle

Y cyfnod y cymer buwch i ail ofyn tarw (21 diwrnod)

Cylchred cyntaf

First cycle

Cymhareb trosiant porthi

Feed conversion ratio

Faint o borthiant sydd ei angen i gynhyrchu cynnydd pwysau byw o 1kg

Cynllun iechyd

Health plan

Cynllunio porthiant

Feed planning

Cynyddbwys

Weight gain

Fel arfer, bydd yn cael ei fesur mewn kg / diwrnod

Deiet gaeaf

Winter diet

Diddyfnu

Weaning

Diwydiant cig eidion

Beef industry

Dofder

Docility

Dogn

Ration

Dosbarth brasder

Fat class

Dwysedd stocio

Stocking rate

Dwysfwyd

Concentrates

Dynodiad Daearyddol Gwarchodedig

Protected Geographical Indication (PGI)

Statws Undeb Ewrpiaidd sy’n rhoddi sicrwydd o gynnyrch o ansawdd

Eidion

Steer

Elfen hybrin

Trace element

Elw Bras

Gross Margin

Yr Elw Bras yw’r allbwn heb y costau newidiol. Defnyddir Elw Bras i fesur llwyddiant ariannol menter amaethyddol. Casgliad o weithgaredd sy’n cynhyrchu’r un nwyddau ac yn arddangos yr un nodweddion yw menter.

Erfin

Swedes

Gaeafu

Wintering

Glaswelltir

Grassland

Glawiad

Rainfall

Gofyn tarw

Bulling

Grawnfwyd

Cereals

Grawnfwyd

Cereal

Gronynnau bragwyr

Brewers grains

Gronynnau distillwyr

Distillers grains

Gwartheg llawn-dwf

Mature animals

Gwartheg sy’n tyfu

Growing cattle

Gwellt

Straw

Gwerth bridio tybiedig (GBT)

Estimated breeding value (EBV)

Potensial genetig anifail – medrir ei ddefnyddio er mwyn gwerthuso anifail yn ogystal a gwneud cymhariaeth rhwng gwahanol anifeiliaid mewn brid

Gwerth cig eidion

Beef value

Asesiad cytbwys cyffredinol o werth economaidd anifail ar gyfer cynhyrchu cig

Gwerth lloia

Calving value

Asesiad cytbwys cyffredinol o’r manteision tebygol o ran arian a lles sy’n gysylltiedig a lloia

Gwerth marchnad

Market value

Gwerthuso genetig

Genetic evaluation

Gwreiddiau

Roots

Ffacbys

Pulses

Ffrwythlondeb

Fertility

Ffrwythlondeb y fuches

Herd fertility

Had llin

Linseed

Heffer

Heifer

Heffrod amnewid

Replacement heifers

Hirhoedledd (diwrnodau)

Longevity (days)

Amcangyfrif o oes bridio anifail yn y fuches

Iechyd a lles

Health and welfare

Iseldir

Lowland

Lwyn

Loin

Lladd-dŷ

Slaughterhouse

Llaeth 200 diwrnod (kg)

200 day milk (kg)

Rhinwedd llaetha’r fuwch (buwch) neu’r ferch (tarw)

Llawn bwysau

Mature weight

Llo

Calf

Llo sugno

Suckled calf

Lloi a ddiddyfynwyd

Calves weaned / Weaned calves

Lloi sy’n marw

Calf mortality

Lloia anodd

Difficult calving

Maeth

Nutrition

Maeth

Nutrition

Maetholion

Nutrients

Maint

Size

Marciwr genynau

Gene marker

Marchnad fyw

Live(stock) market

Marchnata

Marketing

Meincnod

Benchmark

Pwrpas y meincnod ydi cymharu perfformiad system ar fferm gyda perfformiad safonol o fewn y diwydiant

Mewnbwn

Input

Mewnforion

Imports

Nwydd sy’n cael ei brynu mewn i’r wlad o economi arall

Morddwyd

Rump

Mwydion betys siwgr

Sugar beet pulp

Mwynau

Minerals

Myswynog

Barren Cow

Gair arall - swynog

Nodwedd mamol

Maternal trait

Ffactorau fel llaethiad sy’n dynodi fam dda

Nodwedd y brid

Breed characteristic

Oed gorffen (diwrnodau)

Finishing age (days)

Pennu targed

Target setting

Pesgi

Finishing

Polisi amnewid

Replacement policy

Polisi cyflwyno anifeiliaid newydd i’r fuches e.e. brid, ffynhonnell, oedran ayyb

Porfa

Grazed grass

Porfa lled-naturiol

Semi-natural grassland

Porfa naturiol

Natural grassland

Porfa trofannol

Tropical grassland

Porfa tymherus

Temperate grassland

Porfwyd / ydd

Forage / s

Porthiant

Feed

Pwysau carcas (kg)

Carcase weight (kg)

Pwysau geni (kg)

Birthweight (kg)

Mae pwysau trwm yn debyg o fod yn gysylltiedig a lloia anodd

Rhinwedd genetig

Genetic trait

Rhwyddineb lloia (%)

Calving ease (%)

Canran y lloia heb gymorth

Rhwyddineb rheoli

Ease of management

Rhywogaeth

Species

Sgôr cyhyredd

Muscle score

Cofnod ar raddfa 1-15 pwynt yn 400 diwrnod oed

Silwair

Silage

Silwair cnwd cyfan

Wholecrop silage

Silwair corn

Maize silage

Startsh

Starch

Targed tyfiant

Target growth rate

Cynnydd pwysau (kg/diwrnod) a anelir amdano dros gyfnod penodedig

Tarw

Bull

Tarw mamol

Maternal sire

Tarw a ddefnyddir er mwyn cynhyrchu heffrod amnewid

Tarw potel

Artificial insemination

Tarw terfynol

Terminal sire

Tarw a ddefnyddir er mwyn cynhyrchu anifail i’w ladd

Tewhau 

‘Fatten’

Tirddwys

Intensive

Trafod anifail

Stock handling

Trwch braster y cefn (mm)

Backfat depth (mm)

Trwch braster ar y cefn

Trwch cyhyrau (mm)

Muscle depth (mm)

Trwch cyhyr ar y lwyn

Twf 200 neu 400 diwrnod (kg)

200 or 400 day growth (kg)

Twf anifail yn ystod oedran cynnar ac ar ôl blwyddyn

Tyfiant

Growth

Cynnydd pwysau (kg) dros gyfnod penodedig

Tymheredd

Temperature

Ucheldir

Upland

Ymnerth croesryw

Hybrid vigour

Y graddau y mae epil croesfrid o gyplu penodol yn well na bridiau’r rhieni

Ymsymudiad

Locomotion

Hwylustod symudiad anifail

Ysgoth lloi

Calf scour

Ysgothi

Scour