4. Y System Nerfol
Erbyn diwedd y sesiwn byddwch yn deall:
- Y brif system nerfol (ymennydd a madruddyn y cefn)
- Y system nerfol berifferaidd (nerfau a nerfgelloedd)
Mae’r system nerfol yn cyd-drefnu symudiadau corff anifeiliaid, derbyn a danfon negeseuon sy’n eu galluogi i ymateb i symbyliadau fel poen, sain, arogl. Hefyd mae’r system nerfol yn monitro gweithrediad yr organau.
Gellir cymharu strwythur nerf, sy’n cynnwys nifer o nerf gelloedd bach gyda strwythur cebl trydanol, sy’n cynnwys nifer o wifrau copr bach. Pilen fyelin sy’n ynysu’r negeseuon trydanol tu fewn y nerf gelloedd. Ynysiad plastig sy’n ynysu’r trydan mewn i’r gwifrau copr.
Gweithredoedd gwirfoddol: Rhaid dysgu sut i’w gwneud, meddwl amdanynt a phenderfynu eu gwneud, e.e. arwain mewn cebyst.
Gweithredoedd atgyrch: Caiff anifeiliaid eu geni â’r gallu i’w gwneud. Maent yn digwydd yn gyflym iawn. Mae’r rhan fwyaf yn amddiffyn y corff. Maent yn digwydd yn awtomatig, e.e. maint annwyll y llygad.
| Gweithred wirfoddol | Gweithred atgyrch neu anwirfoddol |
| Mae angen meddwl | Mae’n digwydd heb feddwl |
| Yn arafach | Yn gyflymach |
| Yr ymennydd sy’n ei rheoli’n bennaf | Madruddyn y cefn sy’n ei rheoli’n bennaf |
| Ar gyfer gweithredoedd bob dydd | Fel arfer yn weithrediadau sy’n achub bywyd |
Tair math o nerfgelloedd
Llwybr Atgyrch
Llwybr Atgyrch yw ymateb awtomatig – heb gael ei ystyried gan yr ymennydd.
Prosesir gwybodaeth a drosglwyddir gan nerfgell synhwyraidd gan y Brif System Nerfol, mae ymateb yn cael ei gludo ar hyd nerfgell echddygol i effeithydd.
Llwybr Atgyrch
Cwblhau’r daflen waith - Lawrlwytho
Tasg
Ewch ati i greu ar gyfrifiadur neu â llaw i gynnwys y termau canlynol. Ysgrifennwch gliw, fel bod person yn gwybod pa derm y mae’n chwilio amdano.
Y brif system nerfol, ymennydd, madruddyn y cefn, y system nerfol berifferol, nerfau, nerfgelloedd (synhwyraidd, cysylltiol ac echddygol), synapsau.